Cảm nhận truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu ngữ văn 9

Cam nghi ve truyen ngan Ben que cua Nguyen Minh Chau – Đề bài: Anh chị hãy viết bài văn nêu Cảm nhận về truyện ngăn Bến quê của Nguyễn Minh Châu trong chương trình văn học lớp 9 tập 1.

Nguyễn Minh Châu (1930-1989) quê ở huyện Quỳnh Lưu – Nghệ An là một nhà văn quân đội – một trong những cây bút văn xuôi tiêu biểu của văn học chống Mỹ. Sau khi đất nước thống nhất, các tác phẩm của Nguyễn Minh Châu đã thể hiện những tìm tòi quan trọng về tư tưởng và nghệ thuật, góp phần đổi mới văn học nước ta từ những năm 80 của thế kỷ XX. Truyện ngắn Bến quê in trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu, xuất bản năm 1985. Trong truyện ngắn này, ngòi bút của nhà văn hướng vào đời sống thế sự nhân sinh thường ngày, với những chi tiết sinh hoạt đời thường để phát hiện những chiều sâu của cuộc sống với bao quy luật và nghịch lý, vượt ra khỏi cách nhìn, cách nghĩ trước đây của cả xã hội và của chính tác giả

Quê hương là một thứ rất gần gũi và nó vốn rất quan trọng trong cuộc sống mỗi người dân Việt Nam bởi:

Quê hương mỗi người chỉ một

Như là chỉ một mẹ thôi

Quê hương nếu ai không nhớ

Sẽ không lớn nỏi thành người

Còn đối với Nguyễn Minh Châu thì quê hương cũng như thế cũng gần gũi cũng quen thuộc nhưng một sự đáng tiếc ở đây là sau khi đi khắp nơi trên tận cùng trái đất và cuối đời khi nằm trên giường bệnh thì nhân vật trong truyện –nhân vật Nhĩ mới có thể hiểu được những nét gần gũi bình dị đến lạ thường điều mà bấy lâu nay dương như anh đã lãng quên. Hình ảnh bến quê (ngay ở nhan đề tác phẩm) gợi ra từ hình ảnh thực: thuyền – bến, nơi neo đậu, đi về của những con thuyền, con đò khái quát thành nghĩa biểu tượng nơi bến đỗ của đời người, chốn đi về, nơi nương dựa của mỗi người, đó chính là gia đình, quê hương…

Nhĩ – nhân vật chính của truyện – từng đi khắp nơi trên trái đất, cuối đời bị lâm bệnh hiểm nghèo, đến nỗi không thể tự chuyển dịch lấy vài mươi phân trên chiếc phản gỗ kê bên cửa sổ. Nhưng chính lúc này, Nhĩ phát hiện ra bãi bồi bên kia sông của quê hương mình thật đẹp, thật quyến rũ. Và cũng phải đến lúc này, Nhĩ mới cảm nhận được hết sự tần tảo vất vả, tình yêu thương và đức hi sinh thầm lặng của vợ mình là chị Liên. Trong lòng anh bỗng trào dâng một khao khát: được đặt chân một lần lên cái bờ bãi bên kia sông. Anh nhờ cậu con trai thực hiện giùm mình ước mơ ấy. Đứa con không hiểu ý bố nên nhận lời một cách miễn cưỡng. Trên đường đi, cậu ta lại sa vào đám chơi phá cờ trên hè phố và để lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày. Từ tình huống này, Nhĩ chiêm nghiệm ra được cái quy luật phổ biến của đời người:”Con người ta trên đời thật khó tránh khỏi những điều vòng vèo chùng chình trong cuộc sống..”Cuối truyện, khi thấy con đó ngang chạm mũi vào bờ bên này, Nhĩ thu hết tàn lực cuối cùng của mình để đu mình nhô ra ngoài cửa sổ, giơ cánh tay gầy guộc ra khoát khoát y như đang khẩn thiết thúc giục.

Nhân vật Nhĩ trong truyện được tác giả đặt vào một tình cảnh chớ trêu khi mà đến cuối đời ông mới nhận ra một điều hiển nhiên về quê hương mình.Đặt nhân vật vào trong tình cảnh nghịch lý ấy tác giả muốn đẫn bạn đọc đến những trải nghiệm về cuộc đời cuộc sống con người vốn đầy những điều bất thường, những nghịch lý, ngẫu nhiên, vượt ra ngoài những dự định và ước muốn, cả những hiểu biết và toan tính của con người.Qua những suy nghĩ của nhân vật, Nguyễn Minh Châu còn muốn mang đến cho bạn đọc một chiêm nghiệm khác: “con người ta trên đường đời thật khó tránh khỏi những điều vòng vèo hoặc chùng chình” và sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp rất gần gũi như cái bãi bồi bên kia sông hay người vợ tảo tần, giàu tình yêu và đức hi sinh thì phải đến lúc này, khi sắp giã biệt cuộc đời, Nhĩ mới cảm nhận, thấm thía được.Trong buổi sáng đầu thu đẹp trời khi ngồi bên cánh cửa nhìn ra cái mảnh đất bên kia sông Nhĩ bỗng nhận ra những điều thú vị ở thế giới bên bờ sông kia,vùng đất mà anh chưa hề được đặt chân sang.Đóa là một không gian rộng lớn có chiều sâu và bề rộng từ những bông bằng lăng bên ngoài cửa sổ đến con sông hồng màu đỏ nhạt khi đã vào thu,vòm trời và bãi bồi bên sông.Đó là một cảnh đẹp chỉ có thể cảm nhận được bằng những cảm xúc tinh tế: những chùm hoa thưa thớt nhưng lại đậm sắc hơn, mặt sông Hồng như rộng thêm ra, vòm trời như cao hơn, “những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông…”. Những cảnh sắc ấy vốn rất quen thuộc, gần gũi nhưng lại như rất mới mẻ với Nhĩ, tưởng chừng như lần đầu tiên anh mới gặp.Nhĩ khao khát được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Điều ước muốn ấy chính là sự thức tỉnh về những giá trị bền vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống, những giá trị thường bị người ta bỏ qua hay lãng quên khi những ham muốn xa vời đang lôi cuốn, đang lấn át. Trong hoàn cảnh của Nhĩ, đó là sự thức tỉnh xen lẫn với niềm ân hận và nỗi xót xa.

Và khi anh nhận ra những cảnh vật đẹp đến lạ thương ở vùng bên kia thì anh sai đứa con trai của mình đặt những bước chân sang bên đó giúp anh khám phá vùng đất ấy nhưng cuối cùng đứa con trai mải chơi quên lời bố dặn và đã bị lỡ chuyến đò sang sông.Khi nhìn đứa con trai chơi phá cờ thì ý nghĩ con sẽ không kịp chuyến đò cứ quanh quẩn trong đầu Nhĩ “Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình, và lại nó đã thấy có gì đáng hấp dẫn ở bên kia sông đâu?". Ý nghĩ ấy mang một triết lý nhân sinh sâu sắc về đường đời và những mục tiêu trong cuộc sống.Tuổi trẻ và thời gian trong Nhĩ đã bị lãng phí và để rồi Nhĩ ngồi đây “đỏ hoe con mắt”dõi theo bóng đứa con sang bờ sông bên kia khấm phá

Hình ảnh ông cụ Khuyến sáng nào đi qua cũng ghé sang nhà Nhĩ là một hình ảnh nhân nghĩa ân tình.Đó là một tình cảm thiêng liêng và sâu sắc của láng giềng của tình cảm giữa những người cùng quê hương.Đó là một tình cảm mà dù Nhĩ có đi tất cả mọi nơi trên trái đất này cũng không thể tìm kiếm được và cũng không có một tình cảm nào thay thế được nó,Một câu hỏi thăm về sắc khỏe khiến cho người đang mắc bệnh ấm lòng hơn cảm thấy yêu đời hơn khi mà mọi người luôn quan tâm đến mình cảm thấy mình sống trên đời vẫn còn ý nghĩa mọi người vẫn yêu thương mình.Được sống trong tình yêu thương của nhân loại mới thật là ý nghĩa biết bao,Và đó là màu sắc là ý vị trong cuộc đời của chúng ta và là “bến quê” trong mỗi cuộc đời chúng ta

Ở đoạn cuối tác giả đã tập trung khai thác và miêu tả chân dung của nhân vật chính với vẻ khác thường:Anh cố thu nhặt hết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra ngoài, giơ một cánh tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát – y như đang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó”. Hành động này của Nhĩ có thể hiểu là anh đang nôn nóng thúc giục cậu con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày, thế nhưng qua suy nghĩ của Nhĩ trước đó, ta lại nhận ra một ý nghĩa khác: đó là ý muốn thức tỉnh mọi người về những cái “vòng vèo, chùng chình” để hướng tới những giá trị đích thực vốn rất giản dị, gần gũi và bền vững.

Ngòi bút miêu tả của tác giả thật tinh tế ở chỗ đã phát hiện những biến thái tâm lý trong nhân vật Nhĩ đã nhận ra bằng trực giác trước giờ phút cuối cùng đã đến trong câu hỏi mà Nhĩ hỏi Liên-vợ của Nhĩ “hôm nay là ngày mấy rồi nhỉ”nhưng tác giả không cho Liên trả lời thì đó chính là nhân đạo Liên cảm nhận được tình cảnh của Nhĩ nên chị đã lảng tránh.Người cha sắp rời khỏi cõi đời dường như đang giấu một tâm sự bí mật nào đó trong cai vẻ lúng túng.Đó là nhận xét của Nguyễn Minh Châu khi mà sai đứa con sang bãi bồi bên kia sông.Và trong cuộc đối thoại này tâm lý nhân vật Nhĩ đã được ngòi bút miêu tả rất tinh tế và tinh thần nhân đạo ở chỗ nó nói lên một cách sâu sắc ước mơ tâm nguyện của Nhĩ thật nhỏ nhoi giản dị nhường nào.Và sau đó Nhĩ nghĩ nhiều hơn về con người khi mà nhìn thấy đứa con trai mải chơi quên lời ba dặn và hình ảnh cuối cùng khi Nhĩ cố đu sức mình ra ngoài cửa sổ giơ cánh tay gầy guộc ra ngoài đều là những nét miêu tả tâm ký rất tinh tế và dặc sắc của tác giả

Tác phẩm được Nguyễn Minh Châu xây dựng nhiều hình ảnh, chi tiết mang ý nghĩa biểu tượng, có sức chứa lớn về cảm xúc, tư tưởng. Hầu hết những hình ảnh trong truyện đều mang hai nghĩa: nghĩa thực và nghĩa biểu tượng. Hai lớp nghĩa này gắn bó, thống nhất, khiến cho các hình ảnh không bị mất đi giá trị tạo hình và sức gợi cảm. Ý nghĩa biểu tượng được gợi ra từ hình ảnh thực và được đặt trong hệ quy chiếu của chủ đề tác phẩm.Tác phẩm nêu ra một ý nghĩa sâu sắc Cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, nghịch lí ngẫu nhiên, vượt ra ngoài dự định, ước muốn, cả những hiểu biết, toan tính của mỗi con người.

Văn học Việt Nam

Nguồn: Kênh văn mẫu